خواب طبیعی
دکتر زهرا بنفشه آل محمد
متخصص طب کار ،فلوشيپ طب خواب
عضو هيات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
خواب طبیعی حالتی است که در آن ادراک حسی از محیط پیرامون و پاسخ به آن به صورت برگشت پذیر از بین می رود. خواب مجموعه ای پیچیده از رفتارهایی است که معموال با دراز کشیدن یا تکیه دادن بدن ،سکوت و چشمهای بسته همراه است .درموارد غیر معمول رفتارهای دیگری مثل راه رفتن یا حرف زدن در خواب بروز می کند .در تعریف خواب باید به این نکته توجه داشت که ضعف یا خستگی را نمی توان معادل خواب آلودگی معنا کرد .ضعف یا خستگی به معنای کاهش انرژی و نیز کاهش انگیزه برای انجام کار است و رفتارهای مرتبط با خواب مانند سنگین شدن پلکها ،بسته شدن چشمها و خمیازه کشیدن الزاما در آن بروز پیدا نمی کند ،هر چند احساس خستگی می تواند با خواب آلودگی ارتباط نزدیک داشته باشد.
با گذشت زمان و انجام تحقیقات گسترده در این زمینه ،به خصوص شناخت امواج مغزی مشخص شد که خواب نه تنها یک حالت غیر فعال بدن به ویژه مغز نیست ،بلکه در زمان خواب ،مغز فعالیتی کامال مشخص و پیچیده داشته و تغییرات آن قابل اندازه گیری ،محاسبه و علت یابی است.
مراحل خواب طبیعي:
خواب طبیعي از چهار یا پنج دوره ی تکرار شونده تشکیل می شود که هر یک تا دو ساعت تکرار می شوند .هر یک ازاین دوره ها خود از دو مرحله مشخص تشکیل می شوند:
خواب رویا یا ( REM (Rapid Eye Movementو خواب نان رم (.NREM (Non-REM
خواب رویا یا رم بدین جهت بدین نام نامگذاری شده که طی آن واقعا کره ی چشم پشت پلک های بسته به سرعت و همچون زمان بیداری حرکت کرده و گویا واقعا موضوعی را دیده و دنبال می کند .اعتقاد بر آن است که حدود %08رویا ها در این مرحله دیده می شوند .این مرحله از خواب خود به دو مرحله ی فازیک و تونیک تقسیم می شود.
خواب نان رم خود به سه مرحله تقسیم مي شود :خواب سبک یا خواب مرحله یک ،خواب نیمه سبک یا خواب مرحله دو و خواب عمیق یا خواب مرحله سه .آستانه بیداري در این مراحل به ترتیب افزایش مي یابد.
طول مدت خواب طبیعی شبانه به عوامل متعددی بستگی دارد .میزان آن در بیشتر بالغین جوان 7.0تا 7.5ساعت میباشد .ولیکن در روز های تعطیل معموال طولانی تر است ،چرا که کمبود های خواب هفته را جبران می کنند .ولی این میزان از فردی به فرد دیگر و از شبی به شب دیگر می تواند متفاوت باشد .عوامل ژنتیکی نیز یکی از عوامل اثرگذار بر مدت خوابشبانه است .طول مدت بیدار ماندن قبلی و ریتم سیرکادین از دیگر عوامل مؤثر در این زمینه اند .این که فرد در چه زمانی از شبانه روز به خواب می رود ،روی طول مدت خواب وی اثرگذار است.